2020 ОНЫ АГААР БОХИРДУУЛАГЧ ЭХ ҮҮСВЭРИЙН НЭГДСЭН ТООЛЛОГЫН ТАЙЛАН

2020 оны АГААРЫН БОХИРДЛЫН ЭХ ҮҮСВЭРИЙН НЭГДСЭН

тоо бүртгэл хийсэн ажлын тайлан

Зорилго:

Агаарын бохирдлын эх үүсвэрийн нэгдсэн тоо бүртгэлийн зорилго нь Сүхбаатар аймгийн хэмжээнд агаарын бохирдлын эх үүсвэрийн нэгдсэн тоо бүртгэлийг чанартай зохион байгуулж, үнэн зөв мэдээллийн сан бүрдүүлэх, бодит мэдээ мэдээллээр нийгмийн хэрэгцээг шуурхай хангахад оршино.

Зохион байгуулалтын ажил:

Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2 “Агаарын тухай хууль”-ийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.4, 8.1.5, Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2018 оны 11 дүгээр сарын 30-ний өдрийн А/479 дүгээр тушаал, Сүхбаатар аймгийн Засаг даргын 2020 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдрийн А/624 тоот захирамжийн дагуу “Агаар бохирдуулагч эх үүсвэрийн нэгдсэн тооллого”-ыг аймгийн хэмжээнд хийж гүйцэтгсэн байна.

Агаар бохирдуулагч эх үүсвэрийн тооллогыг 2020 оны 11-р сарын 30-аас 2020 оны 03-р сарын 1-ны хооронд зохион байгуулж тооллого хийх ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд 13 сумын  90 төрийн албан хаагч нар оролцсон байна. Аймгийн төв болох Баруун-Урт хотод хүн амын төвлөрөлт ихтэй тул агаар бохирдуулагч эх үүсврийн нэгтсэн тоо бүртгэлийг Баруун-Урт сумын ЗДТГазараас 9 хүн, Авто тээврийн үндэсний төвөөс 1  хүн, УЦУОШТөвөөс 11, МХГазраас 1 хүн, БОАЖГазраас 1 хүн, ЭМГазараас 1 хүн Дорнот эрчим хүчний салбараас 1 нийт 26 хүний бүрэлдэхүүнтэй зохион байгууллаа.

Бусад 12 суманд сумдын ЗДТГазар, Ус цаг уурын өртөө, харуулын техникч, ажиглагч нар, БОУХбайцаагч, багийн засаг дарга, газрын даамал гэсэн 4-6 хүний бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсэг байгууллагдан ажиллаа.

            Сүхбаатар аймгийн 2020 оны агаар бохирдлын эх үүсвэрийн нэгдсэн тооллогын дүнг Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2018 оны А-479 тоот тушаалын 1 дүгээр хавсралтын 1-8 дугаар маягт агаарын бохирдлын эх үүсвэрийн улсын нэгдсэн тоо бүртгэл явуулах зааврын журмын дагуу тэмдэглэж 6-8-р маягтуудад нэгдсэн дүнг гаргасан. Ажлын хэсэгүүд тооллогыг хугацаанд нь хууль, дүрэм, зааврын дагуу зохион байгуулсан. Энэ онд өмнөх жүлүүдээс ялгаатай тал нь цахим мэдээллийг санг нэвтрүүлсэн үүнтэй холбоотой сум орон нутгийн ажлын хэсгийн гишүүд гар утасны аппликейшн ашиглан шууд мэдээллийг оруулах боломжтой болсон байгаа. Мэдээллийн санд нэвтрэн мэдээллийг оруулахад цахим хэрэглээний дата, айл өрхийн мэдээллийг цуглуулахад бензин шатахууныг шийдвэрлүүлж өгхийг хүссэн санал хүсэлт Баруун-Урт, Дарьганга, Эрдэнэцагаан, Түвшинширээ судуудаас ирээд байна. Шинээр нэвтрүүлсэн програмтай холбоотой  шинэчлэлүүд хийгдсэн. Гарсан зөрчлүүд нь мэдээллийн санд айл өрхийг давхардуулах, мэдээлэл дутуу оруулах, айл өрхийн судалгаан дээр мэдээллээ дутуу өгөх зэрэг асуудлууд гарч тэдгээрийг цаг тухай бүр шийдвэрлэн ажилласан байна. Коронавирусын цар тахлын нөлөөнөөс үүдсэн сургууль, цэцэрлэг хөл хорионы улмаас хичээл ороогүйгээс сумын төвд байрлах айлууд оторлох, хүнгүй байх зэрэг шалтгааны улмаас сумдын мэдээлэл өмнөх оноос 30-50 өрхөөр дутуу ирсэн байна.

            Агаар бохирдуулагч эх үүсврийн хаягдлын тооллого хийх хугацаанд ажлын хэсгийн ахлагчийн ажил эрчимжүүлэх тухай албан тоот гарч хянаж ажилласан байна.

            Ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга УЦУОШТөвийн дарга ажлын хэсгийн гишүүдэд цахим хурал 1 удаа, мэргэжилтэн Баруун-урт сумын ажлын хэсэгтэй 1 удаа, бусад сумын ажлын хэсгийн гишүүд болон байгаль орчны мэргэжилтнүүдтэй тус бүр утсаар мэдээлэл өгч цахим программ ашиглах гарын авлага боловсруулан хүргүүлэн ажилласан. Цахим програмыг нэвтрүүлсэнтэй холбоотой програмыг зохиож буй “Акиба”ХХК-аас зохион байгуулсан 2 удаагийн цахим сургалтанд аймаг, сумын мэргэжилтнүүдийг хамруулан жаилласан байна.

Ердийн галлагаатай 3-15 кВт хүртэл хүчин чадалтай зуухны тоо бүртгэлийн мэдээ.

Энэ оны тооллогоор аймгийн хэмжээнд ердийн галлагаатай 3-15кВт хүртэлх хүчин чадалтай зуух нийт 5025 буюу өмнөх оноос 389 өрх буюу 7.7%-иар буурсан шалтгаан нь сургууль, цэцэрлаг цар тахлын улмаас амарсан тул оторт гарч өвөлжсөнтэй холбоотой байна.  5024 тоологдсоноос халаах обектийн төрлөөр нь  авч үзвэл гэр 2547ш 50.74% буюу өмнөх өнөөс 5.7%-иар буурсан,  байшин 2478ш 49.06% буюу өмнөх оноос 5.6%-иар өссөн үзүүлэлттэй бүртгэгдсэн байна. Гэр байшин нийлсэн ердийн хийцтэй зуух 4387ш 88.3%, сайжруулсан хийцтэй зуух 141ш 2.8%, гар хийцтэй зуух 402ш 8.9% бүртгэгдсэн байна.

3-15квт хүчин чадалтай зуухыг халаалтын төрлөөр нь ангилахад ханан пийшинтэй өрх 1859ш буюу 38% өмнөх оноос 2%-иар буурсан, усан халаалт 68ш буюу 1%, энгийн халаалт 2413ш буюу 50% бусад халаалт 545ш буюу 11%-ийг эзэлж байна.

Усан халаалтын 15-100 кВт хүчин чадалтай зуух.

Энэ онд 15-100кВт хүртэл хүчин чадалтай зуух аймгийн хэмжээнд 123 буюу өмнөх оноос 8.9%-иар буурсан үзүүлэлттэй бол нүүрс зарцуулалт 12276тн буюу өмнөх оноос  7.4%-иар буурсан үзүүлэлтэй байна.

2020 оны агаар бохирдуулагч эх үүсвэрийн нэгдсэн тоо бүртгэлээр усан халаалттай 15-100кВт хүчин чадалтай зуухны тоон үзүүлэлтийг сум тус бүрээр нь авч үзвэл Баруун-Урт 34ш зуух буюу 13%-иар, Баяндэлгэр сум 16ш зуух буюу 11%-иар буурсан бол бусад сумдуудын өмнөх оноос өссөн үзүүлэлттэй байна. 15-100кВт хүчин чадалтай зуухны эзлэх хувийг сум тус бүрээр авч үзвэл. Баруун-Урт 32%, Эдэнэцагаан, Баяндэлгэр сум тус бүр 13%, Мөнххаан сум 9%, Дарьганга 7%, Асгат, Уулбаян сум тус бүр 6%, Түвшинширээ 5%-ийг эзэлсэн бол үлдсэн сумдууд 2-оос доошх хувийг эзэлж байна.

15-100кВт хүчин чадалтай зуухны нүүрс зарцуулалтыг хувиар илэрхийлэхэд Мөнххаан сум 3565тн 29%, Баруун-Урт сум 2597тн буюу 21%, Түвшинширээ 1632.5тн буюу 14%, Асгат 1500тн буюу 12%, Эрдэнэцагаан 1320тн буюу 11%, Баяндэлгэр 895тн буюу 7%, бусад сумдууд нийт 6%-ийг тус тус эзэлсэн байна.

15-100квт хүчин чадалтай зуухны түлш зарцуулалтыг өмнөх онтой харьцуулахад 987тн буюу 7.4%-иар буурсан үзүүлэлттэй байна.

100-4200кВт хүчин чадалтай зуухны тоо бүртгэл

100-4200кВт хүчин чадалтай зуухны тоо өмнөх онд 20 байсан бол энэ онд 22 болж өссөн байна. Энэ нь өмнөх онд 15-100кВт хүчин чадалтай зуухтай аж ахуй нэгж байгууллага зуухны хүчин чадлыг сайжруулах, байгууллагыг өргөтгөсөнтэй холбоотой байна.

100кВт-4200кВт хүчин чадалтай зуухны судалгааг хийхэд аймгийн хэмжээнд нийт 20ш зуух бүртгэгдсэн байна. Түмэнцогт суманд хамгийн их буюу 5 ширхэг зуух, Уулбаян суманд 4ш зуух, Баруун-урт суманд 2 байгууллагын 3 зуух буюу доторх зуухны хэмжээ их боловсч эх үүсвэрээр гаргаж буй яндан нэг байна. Эрдэнэцагаан, Асгат сумдуудад тус бүр 2ш зуух, Баяндэлгэр, Онгон, Түвшинширээ, Мөнххаан, Сүхбаатар, Халзан, Дарьганга сумдуудад тус бүр 1ш зуух бүртгэгдсэн бол Наран суманд бүртгэгдээгүй байна. Өмнөх жилийн түлшний хэрэглээтэй харьцуулахад 2 дахин илүү гарсан байгаа нь Баруун-Урт сумын “Дөрвөлж”ХХК-ний 2 зуух нь 4200кВт-аас дээш хүчин чадалтай зууханд хамаарагдаж байсан учир 30000 орчим тн нүүрс зарцуулалттай гарсан байна. Хоёр газар байрлаж байгаа томоохон уурын зуух боловч дотроо тус бүр 7 зуухтай ажилладаг байна.

4200 кВт-аас дээш хүчин чадалтай зуух:

4200кВт-аас дээш хүчин чадалтай Дулааны станц  аймгийн хэмжээнд 1 бүртгэгдсэн байна.  Жилд нийт 27055тн нүүрс зарцуулдаг байна.

Баруун-Урт хотын агаарын бохирдлын тооллогын дүн мэдээ

Баруун-Урт хот нь нийт 9 багтай  3-15кВт хүртэл хүчин чадалтай зуух ашигладаг 2047өрх буюу өмнөх оноос  1%-иар буурсан байна. Үүнээс гэрийн зуух ашигладаг  1097 өрх буюу 52% өмнөх оноос 3.6%-иар буурсан бол байшинд галладаг  зуух 950 өрх буюу 48% өмнөх оноос 2%-иар өссөн үзүүлэлттэй байна.

Гэр, байшин нийлсэн ердийн хийцтэй зуух 1759ш 85.9%, сайжруулсан хийцтэй зуух 36ш 1.7%, гар хийцтэй зуух 252ш 12.3% бүртгэгдсэн байна.

Жилд ойролцоогоор 13240тн нүүрс, бусад буюу аргал, хөрзөн нийлсэн 11032тн нийт 24272тн түлш зарцуулсан байна. Баруун-Урт сумын 3-15 кВт хүчин чадалтай зуухны түлшний ангиллыг хувиар илэрхийлэхэд нүүрс 53%, бусад буюу аргал, хөрзөн 44%, мод 3%-ийг тус тус эзэлсэн бол боловсруулсан түлш болон үртэс бүртгэгдээгүй байна.